فرس نامه (اسب نامه)

کتاب فرس نامه

دانلود نسخه خطی بسیار نایاب کتاب فرس نامه (درباره انواع اسب و بیماری های اسب و درمان آن) با نقاشی های رنگی. این نسخه از کتاب فرس نامه بسیار نایاب و ارزشمند است و دارای نقاشی های رنگی است و به زبان فارسی درباره اسب و انواع آن و بیماری های اسبها توضیح داده است.

مولف این کتاب ﺣﮑﯿﻢ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﺍﺯ ﭘﺰﺷﮑﺎﻥ ﻧﺎﻣﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻘﯿﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺤﻀﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﭼﻮﻥ ﻣﯿﺮﺩﺍﻣﺎﺩ ﻭ ﺑﻬﺎﺍﻟﺪﯾﻦ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﺴﺐ ﻓﯿﺾ ﮐﺮﺩ. ﻭﯼ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺗﯿﻤﻮﺭﯾﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻼﺯﻣﺎﻥ ﺷﺨﺼﯿﺘﻬﺎﯾﯽ ﭼﻮﻥ ﻣﻬﺎﺑﺖ ﺧﺎﻥ ﺧﺎﻧﺨﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﻗﻄﺒﺸﺎﻩ ﺑﻮﺩ . ﺣﮑﯿﻢ ﺍﻟﻤﻠﮏ ﻣوﻟﻒ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﻃﺐ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺮﺡ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﻭﯼ ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎﺱ ﺩﻭﻡ ‏ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1071 هجری ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .

ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻭ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ است. ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﺍﺭﺍی ۹ ﺑﺎﺏ ﻭ ﯾﮏ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺫﮐﺮ ﺁﻏﺎﺯ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﺍﺳﺐ، ﻣﺤﺎﻣﺪ ﻭ ﺫﻣﺎﯾﻢ ﻭ ﺳﺎﯾﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺍﺳﺐ ﺩﺍﺭﺩ، ﺁﺩﺍﺏ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻭ ﻣﻌﺎﻟﺠﺎﺕ ﺍﺳﺐ ﺍﺳﺖ .

ﻣﺆﻟﻒ ﺩﺭ ﺧﺎﺗﻤﻪ، ﺍﺳﺒﺎﻥ ﻭ ﺍﯾﻠﺨﯿﻬﺎﯼ ﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺟﺐ 1067 هجری ﮔﺰﺍﺭﺵ ﮐﺮده است.

تاریخچه اسب در ایران

ایرانیان باستان همچنان که خودشان پر آوازه بودند اسب های آنان نیز در جهان آن روز پر آوازه بود. با نگاهی به آثار هرودوت، گزنفون، استرابون، واگنر آلمانی و تارخ نویسان دیگر می توان دریافت که ایران مهد پرورش و مبدا نژادهای گوناگون اسب بوده است. این مورخان ایرانیان را دامپرورانی مطلع و دانشمندانی دانسته که خدمت شایانی در دامپروری مخصوصا پرورش اسب به دنیا ارائه داده اند و وجود ایلخ های بزرگ اسب در ایران را به هزاران سال قبل از میلاد نسبت می دهند.

تمام رنگهای متنوع اسب های امروزی را اسب های ایران باستان داشته اند و رنگ های اسب ها بر اساس خواست پرورش دهندگان حاصل می گردید. به طور کلی در دوران پادشاهان ایران باستان همه درباریان و سران لشکر به پرورش اسب اشتغال داشتند. به خصوص از نظر کوروش اسب به قدری مهم بود که تعداد اسب های کوروش از مرز 120000 راس در سال فزونی می یافت. تمامی این اسب ها دارای شجره نامه و شناسنامه انفرادی بودند و عموما در سواره نظام ارتش استفاده می شدند. در آن زمان بر اساس قوانین وضع شده هر ایرانی باید سوارکاری را می آموخت.

انواع نژاد اسب ایرانی

اسب ترکمن: اسب ایرانی ترکمن، یکی از اسب‌های محبوب در طول تاریخ کشورمان است و پادشاهانی مثل داریوش هخامنشی از علاقه‌مندان به این نژاد اسب ایرانی بوده‌اند. بعضی کتاب‌ها نوشته‌اند سپاه داریوش هخامنشی بیش از سی هزار راس اسب ترکمن داشته است.

اسب دره شوری: اسب‌های دره شوری یکی از زیبا‌ترین و با‌اصالت‌ترین اسب‌های ایرانی هستند. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که اولین بار عشایر و اقوام بیابان‌گرد آن‌ها را رام کرده‌اند. این اسب‌ها، حاصل آمیزش مصنوعی و طبیعی اسب‌های فلات ایران هستند.

اسب بلوچ: این اسب همان‌گونه که از نامش  پیدا است، در منطقه سیستان و بلوچستان زندگی می‌کند؛ ولی به‌خاطر سهل‌انگاری‌های صورت گرفته در معرض انقراض قرار دارد و تنها تعداد کمی از آن‌ در مرز‌های سیستان و بلوچستان باقی مانده است. اسب‌های سیستانی بر‌خلاف سایر نژاد‌های اسب ایرانی، خون سرد هستند. آن‌ها عضلاتی قوی و توانمند و وزنی سنگین داشته و آرام، صبور و فرمان‌بردار هستند.

اسب تالشی: اسب‌های تالشی به‌خاطر مقاومت بالایی که از خود نشان می‌دهند، در مسیر‌های سراشیبی از آن‌ها استفاده می‌شود. مردم تالش برای انجام کار‌های خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.

اسب عرب: اسب عرب یا اسب اصیل در زمره نژادهای اسب سبک جهان است و به منطقه خاور میانه تعلق دارد. دلیل نام‌گذاری این اسب ایرانی به اسب عرب، به این دلیل است که در گذشته کشور ما بسیار پهناور بوده و کشورهای عربی کنونی نیز جزو خاک ایران محسوب می‌شدند.

اسب کردی: اسب‌های کردی را به‌خاطر ظاهر زیبایی که دارند می‌شناسند. اجداد آن‌ها به «نسایی» معروف هستتند. «نسایی» نام جلگه‌هایی است که این اسب‌ها در آن جا پرورش پیدا کرده‌اند. اسب‌های کرد به تغذیه کمی نیاز دارند و به استقامت بالا مشهور هستند.

اسب خزر: اسب خزر که آن را با نام‌هایی همچون «اسبچه خزر» و «اسب کاسپین» می‌شناسند، بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و نه‌تنها در ایران، بلکه درجهان به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین اسب‌های دنیا شناخته می‌شود.